Herstelling en reparatie van digitale piano's

Zowel het mechanische als het elektronische gedeelte is onderhevig aan slijtage. Zodoende splitsen we de defecten en oplossingen op in twee categorieën:

Fabrikanten als Roland, Yamaha en Kawai zijn steeds op zoek naar de perfecte toetsmechanica, een klavier dat aanvoelt net zoals dat van een akoestische piano in het gewicht en het mechanische gevoel waarop ervaren pianisten afgaan om het meeste uit een instrument te halen. Gezien de grote complexiteit en de lange evolutie van de traditionele akoestische pianomechanica zijn de betere digitale toetsenborden evenzeer complex. Contragewichten die omhoog worden geduwd wanneer een toets wordt ingeduwd moeten de respons van een akoestisch instrument imiteren, en verschillende overbrengingen geven een subtiebele mechanische feedback aan de speler.

Deze mechanica is onderhevig aan slijtage, afhankelijk van de speelstijl en de totale gebruiksduur. Een volleerde pianist gebruikt op een digitale piano vaak dezelfde fysieke kracht die nodig is om op een akoestische piano het volledige scala aan klanken aan te spreken. Gekoppeld met een hoger gebruik zal een piano bij een dergelijke speler sneller mechanische defecten vertonen dan bijvoorbeeld het instrument van een beginnende muzikant die hooguit een halfuur per dag oefent en een lichte aanslag in de vingers heeft. 

Enkele mogelijke defecten:

• Toetsen komen niet meer terug naar boven of maken een klakkend geluid. Dit is een van de meest voorkomende problemen die we tegenkomen, en veelal gemakkelijk op te lossen. Bij contragewichten uit plastic kunnen breuken ontstaan zodat deze niet langer hun functie vervullen. Zolang de onderdelen beschikbaar zijn kunnen we de defecte contragewichten per toets vervangen.
• Bijgeluiden en trage respons van de toetsen, toetsen liggen niet meer recht uitgelijnd naast elkaar. Soms ontstaat er slijtage aan het scharnierpunt van de toets, indien beschikbaar volstaat het meestal om een nieuwe toets te monteren.
• Toetsen maken een kletterend geluid bij het volledig induwen. Bij sommige instrumenten kan het stopvilt loskomen waar het contragewicht bij elke toetsaanslag tegen botst. Als het contragewicht hierdoor op een harde plastic slaat hoor je niet langer een doffe tik maar een luid gekletter. Het volstaat om het vilt terug vast te zetten.
• Pedalen kraken of piepen. In veel gevallen valt het probleem op te lossen door bepaalde componenten te heroriënteren of vast te zetten, of extra dempend materiaal of een smeermiddel te voorzien op de plaats waar het geluid ontstaat.
• Verder komen we allerlei bijgeluiden tegen die ontstaan door kleine onderdelen (papier, paperclips, schroeven, speelgoed, CD’s…) die doorheen de jaren in de piano zijn beland en vast komen te zitten onder het toetsenbord of op een luidspreker en zo meetrillen. Zeker bij oudere instrumenten zijn we voorbereid op het onverwachte!

Het opsporen van defecten in de elektronica is vaak tijdrovender dan in de mechanica. Deze elektronica van een digitale piano verschilt in wezen niet van die van een hifi-versterker, computer, televisie of luidspreker, omdat het een verzameling is van al deze onderdelen. Schermpjes, kabels en connectoren, printplaten en de erop gemonteerde componenten, luidsprekers, toetssensoren, potmeters, enzovoort…, al deze onderdelen ondervinden slijtage of hebben een maximale levensduur. Gelukkig kunnen veel van deze onderdelen stuk per stuk worden vervangen of gerepareerd. Soms is de enige optie om een volledige printplaat te vervangen, met een hogere prijs voor de reparatie tot gevolg. Het versterkergedeelte, het CPU-gedeelte en de voeding zijn meestal op aparte printplaten gemonteerd. 

Enkele mogelijke defecten:

• Krakend of ruisend geluid. De oorzaken kunnen zowat overal in de elektronica liggen, waardoor het opsporen en verhelpen soms tijdrovend is. Losse connectoren, beschadigde kabels, vuile potmeters, scheurtjes in de sporen van de printplaat, gecorrodeerde connecties op de printplaat en defecte luidsprekers zijn vaak te repareren of vervangen. Indien de oorzaak complexer is wordt mogelijk een volledige printplaat vervangen.
• Sommige toetsen geven geen geluid, of geven steeds maximum volume ongeacht de aanslagsterkte. Na verloop van tijd komt er stof tussen de printplaatjes onder de toetsen en de rubber toetscontacten waar de toetsen op duwen. In veel gevallen volstaat het om de toetscontacten onder het klavier te kuisen of desnoods te vervangen.
• Bepaald onderdeel werkt niet meer. Bij bewegende onderdelen of onderdelen waar regelmatig een fysieke connector wordt in- of uitgeplugd zoals de hoofdtelefoonuitgang, de pedalen of de ingang van de voeding onstaat er soms een scheurtje op een printplaat. Wij hebben de ervaring om sommige van deze breuken te repareren op de originele printplaat, of om connectoren en kabels terug stevig vast te solderen. Indien dit niet mogelijk is zijn deze onderdelen vaak los te verkrijgen bij de leverancier en wordt bijvoorbeeld de pedalenunit of het printplaatje van de hoofdtelefoonuitgang volledig vervangen.
• Piano doet niets meer. Ook hier zijn er vele mogelijke oorzaken. Een defecte voedingsadapter of gesprongen zekering is eenvoudig te vervangen (indien de oorzaak gekend is en geen reden tot verder onderzoek geeft). Een breuk op het printplaatje van de connector van de voeding of een losse interne connector zijn meestal te repareren. Indien de oorzaak complexer is wordt mogelijk een volledige printplaat vervangen.

Het is duidelijk dat er vele mogelijke defecten kunnen ontstaan bij een digitale piano. Gelukkig is er meestal een bijhorende oplossing. Zoals altijd geldt de regel ‘je krijgt waarvoor je betaalt’. Een gereputeerd ‘A’-merk heeft meestal een dienst naverkoop met bijhorende reserve-onderdelen en service manuals. Sommige (vaak goedkopere) merken besparen op cruciale interne beveiligingen of kwaliteitschecks, en hechten minder belang aan de langere termijn. Hier zien we soms problemen die gemakkelijk vermeden hadden kunnen worden bij het productieproces voor een kleine meerkost, maar die zelfs een relatief recent instrument onherstelbaar kunnen maken.